Usługi świadczone przez kosmetologów bywają zbliżone swym charakterem do świadczeń medycznych. Mimo to, odpowiedzialność zawodu kosmetologa, w przeciwieństwie do zawodu lekarza, nie została szczegółowo uregulowana odrębnymi przepisami. Dlatego w przypadku zdarzeń wywołujących szkody po stronie klienta salonu kosmetycznego zastosowanie znajdą ogólne regulacje przepisów prawa cywilnego oraz karnego.
W przypadku odpowiedzialności regulowanej przez Kodeks cywilny możemy spotkać się z jej dwiema odmianami – ex delicto, mającej swoją podstawę w dokonaniu czynu bezprawnego oraz ex contracto, wynikającą z nienależytego wykonania zawartej umowy. Klient w praktyce decyduje z jakiej podstawy chce skorzystać. Dla zaistnienia pierwszej z nich wymagane jest zaistnienie trzech przesłanek:
Bezprawność zachowania nie musi polegać wyłącznie na złamaniu przepisanych prawem norm, ale również zasad współżycia społecznego. W przypadku kosmetologów miarą ich działań będą standardy powszechnie obowiązujące w zawodzie dotyczące metod wykonywania zabiegu, stosowanych narzędzi czy preparatów. W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 7 listopada 2019 r. (XIV C 71/17), zgodnie z którym „należy wskazać, że jeżeli chodzi o kwestię zabiegów kosmetycznych zgoda uprawnionego tj.: pacjenta jest podstawową okolicznością wyłączającą bezprawność”. Oznacza to, że prawidłowe uzyskanie świadomej zgody klienta na zabieg, poprzedzone wyczerpującym poinformowaniem o jego specyfice, chroni salon kosmetyczny przed powstaniem opisywanej odpowiedzialności. Istotnym, dla celów dowodowych, jest, aby została ona wyrażona w formie pisemnej. Element winy natomiast odnosi się do subiektywnej oceny kosmetologa czy dana czynność jest lub może okazać się bezprawna. Dalsze przesłanki są ustalane jedynie, gdy wystąpi pierwsza z nich.
Na podstawie umowy zawartej z klientem może powstać drugi rodzaj odpowiedzialności cywilnej – ex contracto. Umowa może zostać zawarta w dowolny sposób – pisemnie, ustnie lub nawet w sposób dorozumiany. W przypadku zaistnienia szkody, kosmetolog będzie odpowiedzialny za nienależyte wykonanie umówionej usługi. Zabieg powinien odpowiadać przede wszystkim opisowi zawartemu w umowie, która może przewidywać osiągnięcie określonego efektu. W takim przypadku, zwłaszcza przy zabiegach depilacji laserowej, manicure czy makijażu permanentnego klient może domagać się konkretnych rezultatów. Natomiast przy zabiegach takich jak mezoterapia czy peeling badana będzie raczej staranność wykonania aniżeli umówiony efekt.
Dla podsumowania omawianego zagadnienia należy wskazać wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2014 r. (I ACa 946/14), w którym podkreślono medyczny charakter świadczeń oferowanych przez kosmetologów –„w sytuacji, kiedy dany podmiot wykonuje czynności, z którymi wiąże się ryzyko spowodowania uszczerbku na zdrowiu klientów - ingerujące w integralność ciała - powinien przy wykonywaniu tych czynności dochować takich samych wymogów, jakie obowiązują podmioty wykonujące podobne czynności w ramach profesjonalnej opieki medycznej. Wymogi te wynikają z wiedzy medycznej i obowiązują wszystkie podmioty podejmujące określone czynności związane z ryzykiem dla zdrowia ludzi”. Oznacza to, że kosmetologom stawiane są te same wymagania co lekarzom, ze względu na charakter świadczonych przez nich usług, które często są podobne lub tożsame z zabiegami wykonywanymi w gabinecie lekarskim. Za przykład może posłużyć zabieg laserowego usuwania blizn, ingerujący w integralność ciała, który wykonamy w gabinecie medycyny estetycznej jak również w salonie kosmetologa.
Agata Szymanek